Vision Care
Voor oogzorgprofessionals
terug
Vision Care
aanbevolen zoekopdrachten
populaire zoekopdrachten
Gezondheid + Bescherming

De voor- en nadelen van UV-straling

Waarom is het belangrijk? Wat zijn de risico's?
14 maart 2022

Sterke UV-straling kan de ogen en huid beschadigen – dat weten we. Toch kunnen onze lichamen simpelweg niet zonder UV-licht, en we profiteren er op verschillende manieren van. BETER ZIEN legt uit: Wat zijn de verschillende soorten UV-licht? Wat zijn de voor- en nadelen van UV-licht? En hoe profiteren we ervan? Hoe kan het ons schaden?

  • De voor- en nadelen van UV-straling

De voordelen van UV-licht

De zomer staat voor plezier maken in de zon! Dit is voor veel mensen de beste periode van het jaar. Ze gaan naar buiten om van het heerlijke weer te genieten en te ontspannen op terrasjes, in het park en aan het zwembad. Als mensen het over UV-licht hebben, gaat het vaak alleen over hoe schadelijk dit kan zijn – we profiteren echter op verschillende manieren van UV-straling. UV-licht heeft invloed op talrijke metabolische processen (stofwisseling) van mensen, planten en dieren. Onze digitale levensstijl zorgt er echter voor dat we steeds meer tijd binnen doorbrengen, waardoor we minder daglicht zien. Daarmee is het nog belangrijker om regelmatig naar buiten te gaan en deel te nemen aan buitenactiviteiten. Op deze manier zorgen we ervoor dat we ons goed voelen en dat we gezond blijven. Tegelijkertijd is het belangrijk dat we goed beschermd zijn tegen de schadelijke invloeden van de zon – het gaat hier zowel om het beschermen van onze huid als onze ogen. Om er zeker van te zijn dat u volledig beschermd bent, adviseren wij u gebruik te maken van hoogwaardige brillenglazen met een UV-filter tot 400 nm (zowel bij uw normale bril met heldere brillenglazen als uw zonnebril).1  Dit is belangrijk omdat er verschillende manieren zijn waarop UV-straling onze ogen kan beschadigen; maar er zijn ook zeer effectieve manieren om onszelf te beschermen.

De nadelen van UV-licht

Als u veel tijd in de zon doorbrengt, betekent dit dat uw lichaam aan intensieve UV-straling blootgesteld wordt – dit kan uw huid en ogen ernstig beschadigen, indien u deze niet beschermt tegen de zon. Het is dan ook van groot belang dat u een goede zonnebril met UV-bescherming draagt. Chronisch oogletsel veroorzaakt door UV-straling, kan niet worden behandeld. Maar wat zijn nou precies de negatieve effecten van UV-licht op onze ogen en huid?

Inhoud van derden geblokkeerd

De videospeler is geblokkeerd vanwege uw trackingvoorkeuren. Om de instellingen te wijzigen en de video af te spelen, dient u op de onderstaande knop te klikken en in te stemmen met het gebruik van "functionele" trackingtechnologieën.

Oogletsel dat door UV-licht veroorzaakt wordt

Als mensen aan bescherming tegen de zon denken, denken zij vaak eerst aan hun huid. Onze ogen zijn echter ook gevoelig voor UV-straling – niet alleen als de zon schijnt, maar ook in de schaduw. Niet alleen rond het middaguur, maar elke dag, de gehele dag. Zelfs op een bewolkte dag kan er sprake zijn van een zeer hoog niveau van UV-straling. Dit kan oplopen tot wel 70 tot 75 procent op de grond door reflectie en verstrooiing van het licht.2  Water reflecteert bijvoorbeeld 20 procent van UV-straling, verse sneeuw ongeveer 88 procent, zand tot wel 25 procent en een betonnen weg ongeveer 12 procent.3

Als het om bescherming tegen UV-straling gaat, kan je niet vroeg genoeg beginnen – aan de andere kant is het ook nooit te laat om te beginnen!

Vooral de ogen van kinderen zijn gevoelig voor UV-straling. Tegen de tijd dat we 20 jaar oud zijn, zijn we al blootgesteld aan de helft van de hoeveelheid UV-straling waar een 60-jarige aan is blootgesteld. Met andere woorden: tegen de tijd dat we 20 zijn, hebben we net zoveel UV-straling geabsorbeerd als wat we zullen absorberen tussen ons 20e en 60e jaar!4

De voor- en nadelen van UV-straling

Als we onszelf niet beschermen, kunnen we onze oogleden en de huid rond de ogen beschadigen. We kunnen zelfs last krijgen van één van de vele oogziektes die er zijn, zoals aandoeningen aan het hoornvlies. Voorbeelden hiervan zijn conjunctivitis (bindvliesontsteking) en fotokeratitis (lasoog). Deze termen hebben betrekking op schade aan het hoornvlies, wat veroorzaakt wordt door krachtige UV-straling, die onder andere in de bergen aanwezig is. Als de ogen continu aan fel licht worden blootgesteld, lopen we het risico dat de ooglens troebel wordt. Dit kan tot leiden tot een vroegtijdige cataract (staar). Er zijn ook sterke vermoedens dat UV-straling tumoren op het ooglid kan veroorzaken.

Om beide ogen en de omliggende huid effectief te beschermen tegen UV-straling, adviseren wij u ervoor te zorgen dat zowel de getinte brillenglazen van uw zonnebril als de heldere brillenglazen van uw normale bril een UV-bescherming van tot wel 400 nm hebben. Op die manier bent u te allen tijde beschermd, ongeacht de weersomstandigheden – zelfs op bewolkte dagen.

Een tip voor dragers van contactlenzen: hoewel contactlenzen met UV-bescherming beschikbaar zijn, beschermen zij uw kwetsbare oogleden niet. Met name de ooglidranden worden volledig blootgesteld. Daarom raden wij u aan om te investeren in een goede zonnebril die in staat is om invallend licht tegen te houden. 

De schadelijke effecten van UV-licht op uw huid

De schadelijke effecten van UV-licht op uw huid

UV-straling kan ook uw huid beschadigen. We weten dat overmatig zonnen (hetzij buiten of onder de zonnebank) een toename heeft veroorzaakt in het aantal mensen met huidkanker. Blootstelling aan UV-straling is daarmee de grootste veroorzaker van huidkanker. Een groot risico hierbij is dat er bij zonnebescherming vaak geen rekening met de ogen wordt gehouden. Het is zelfs zo dat 5-10 procent van alle gevallen van huidkanker betrekking heeft op de ogen.5  Om ervoor te zorgen dat dit gevoelige gebied beschermd wordt tegen UV-straling, raden wij u aan om zowel een zonnebril als een normale bril met volledige UV-bescherming tot 400 nm te nemen. Op deze manier wordt het gebied rond uw ogen ook beschermd tegen vroegtijdige huidveroudering, wat voornamelijk wordt veroorzaakt door UV-straling. Veelvoorkomende langetermijneffecten van buitensporig zonnen zijn vergrote poriën en bloedvaten, letsel aan het bindweefsel, mee-eters en een droge huid. Naast een verbrande, rode huid, kan UV-licht een variëteit aan symptomen veroorzaken die gezamenlijk vaak 'zonneallergie' genoemd worden. Dit is echter een informele term. De geneeskunde erkent geen echte zonne- of lichtallergie. Als men van 'zonneallergie' spreekt, gaat het eerder over bepaalde symptomen dan een daadwerkelijke allergie. Aandoeningen die vaak als dusdanig betiteld worden, hebben over het algemeen wel met zonlicht te maken, en dan specifiek met de UV-straling in het zonlicht. Een voorbeeld van een veelvoorkomende ziekte die door UV-straling veroorzaakt wordt, is polymorfe lichteruptie, wat ook wel bekend staat als warmte-uitslag. De symptomen hiervan worden doorgaans zichtbaar als we onze huid blootstellen aan een grote hoeveelheid zonlicht, bijvoorbeeld als we voor het eerst weer een lange wandeling in de zon maken na de winter. Hierbij wordt de huid rood, gaat deze erg jeuken, en kunnen er zelfs blaren of zwellingen ontstaan. Afhankelijk van de huid van het slachtoffer, kan de ernst van de symptomen sterk verschillen. De combinatie van het innemen van bepaalde medicatie met blootstelling aan UV-straling kan ook een reactie uitlokken die op allergie lijkt. In vaktaal, staat deze ziekte bekend als fototoxiteit en fotoallergie, beide bekend als lichtovergevoeligheid.

Acne aestivalis (zomeracne)  komt vaak voor in combinatie met de schade die door UV-licht veroorzaakt wordt. Er ontstaan acuut jeukende rode plekken op de huid, vlekjes, blaren en zwellingen. De term 'acne' is eigenlijk misleidend, gezien het niet om een vorm van standaard acne gaat. Alleen de symptomen zijn vergelijkbaar. Deze reactie is eigenlijk een unieke vorm van warmte-uitslag. Acne aestivalis wordt niet alleen veroorzaakt door krachtige UVA-straling, maar vooral door een allergische reactie op zonnebrandmiddel. Ook al is de precieze oorzaak onduidelijk, we weten wel dat het effect van UV-straling op het vettige zonnebrandmiddel ervoor kan zorgen dat de vetkliertjes op de huid gaan ontsteken. Deze reactie zal resulteren in de eerder genoemde symptomen.

Tip: In sommige gevallen kunt u Acne aestivalis voorkomen door speciaal zonnebrandmiddel te gebruiken (verkrijgbaar bij specialistische verkooppunten) dat de gevoelige huid kalmeert als het regelmatig wordt aangebracht.

Wanneer u van de zon aan het genieten bent op het strand, zorg er dan voor dat u uw ogen beschermt door een zonnebril met hoogwaardige brillenglazen met een UV-filter tot 400 nm te gebruiken en regelmatig voldoende zonnebrandmiddel op de huid aan te brengen om UV-schade te voorkomen. ZEISS PhotoFusion meekleurende brillenglazen zijn uitgerust met volledige UV-bescherming van wel 400 nm.

Wat is UV-licht precies? Waar komt het vandaan?

De grootste bron van UV-straling op aarde is de zon. UV-straling wordt vaak 'UV-licht' genoemd. Dit is natuurkundig echter niet correct, gezien het niet om licht gaat, maar om straling. Hoewel licht en straling beide uit elektromagnetische golven bestaan en deel uitmaken van wat bekend staat als het elektromagnetische spectrum, waar allerlei soorten golflengtes deel van uitmaken, is er een verschil tussen de twee: licht is iets dat we kunnen waarnemen. 'Straling' is het onzichtbare deel van het golflengte-spectrum waar infrarood, röntgen, microgolven en UV-stralen ook deel van uitmaken.

Wat is UV-licht precies? Waar komt het vandaan?
De verschillende soorten UV-straling
De verschillende soorten UV-straling

De verschillende soorten UV-licht

Er zijn verschillende soorten UV-stralen, en elk soort heeft een andere invloed op het lichaam. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen UV-A-, UV-B- en UV-C-straling.

  

UV-C-straling
(100 tot 280 nm) penetreert onze huid en netvlies nauwelijks, maar in grote hoeveelheden kan het nog steeds een rode huid en pijnlijke ontsteking van het oog veroorzaken. UV-C-straling vernietigt ook cellen; dit is precies de reden dat het gebruikt wordt in kunstmatige desinfectiemiddelen. Zelfs als UV-C-straling schadelijk zou zijn, hoef je er geen speciale maatregelen tegen te nemen. De ozonlaag absorbeert het volledig – zelfs in gebieden waar de ozonlaag is beschadigd.

  

UV-A-straling/UV-B-straling
UV-A-straling (315 tot 400 nm) en UV-B-straling (280 en 315 nm) hebben een vergelijkbaar effect op het lichaam. Beide kunnen directe schade aanrichten waar men op de lange en middellange termijn last van kan hebben:

Directe schade:
Als er met mate gezond wordt, zorgen UV-A-straling en UV-B-straling ervoor dat de huid bruin wordt. Een hoge dosering kan echter een rode huid, uitslag, allergieën of een verbrande huid- (bijvoorbeeld op de oogleden) veroorzaken. UV-B-straling kan acute fotokeratitis veroorzaken (wat ook wel bekend staat als een lasoog); hierbij gaat het om letsel aan het hoornvlies.

Schade op middellange termijn:
UV-straling kan tot bindvliesontsteking leiden.

Schade op lange termijn:
UV-A-straling kan de veroudering van de huid versnellen en uw zichtvermogen verzwakken. Het vergroot het risico op leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie (netvliesveroudering) op jongere leeftijd. UV-A-straling wordt ook verdacht als veroorzaker van kanker aan het ooglid, waarbij gevaarlijke veranderingen aan het hoornvlies kunnen optreden en zelfs een cataract (staar) kan ontstaan. 48 procent van alle gevallen van blindheid over de hele wereld, wordt veroorzaakt door staar – en bij ongeveer 20 procent is UV-straling verantwoordelijk voor het veroorzaken of verergeren van de aandoening. Er is ook bewijsmateriaal wat er op wijst dat UV-A-straling en UV-B-straling gedeeltelijk verantwoordelijk zouden kunnen zijn voor melanomen. Wildgroei van weefsel op het bindvlies en aan de rand van het hoornvlies (zoals Pterygium en Pinguecula) zijn typische symptomen van overmatige blootstelling aan UV-straling.

Deel dit artikel
  • 1

    UVA-straling kan tot wel 400 nm lopen; International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP), American Conference of Governmental and Industrial Hygienists (ACGIH), ISO 21348 (definitions of Solar Irradiance Spectral Categories), ook toegepast in Australian Sunlens Standard AS/NZS 1067:2003 en definitie aangenomen door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO - World Health Organization)
  • 2

    UV-index t.o.v. tijd en seizoen: http://www.who.int/uv/publications/globalindex/en/ - Calbo, J., & González, J. A. (2005). Empirical studies of cloud effects on UV radiation: A review. Reviews of Geophysics, 43(2).
  • 3

    Sliney DH. Physical factors in cataractogenesis: ambient ultraviolet radiation and temperature. Invest Ophthalmol Vis Sci. 1986 May;27(5):781-90.
  • 4

    18. Green AC, Wallingford SC, McBride, P. Childhood exposure to ultraviolet radiation and harmful skin effects: Epidemiological evidence. Prog Biophys Mol Biol. 2011 Dec: 107(3): 349-355
  • 5

    Cook BE Jr, Bartley GB. Treatment options and future prospects for the management of eyelid malignancies: an evidence-based update. Ophthalmology2001 Nov; 108(11):2088-98. - Abraham J, Jabaley M, Hoopes JE. Basal cell carcinoma of the medial canthal region. Am J Surg 1973; Oct; 126(4):492-5.